Seçici yeme rahabilitasyonu

Yılmış ebeveynler, seçici çocuklarını çocuk hastanelerindeki özel kliniklere gönderiyor. Oradaki uzmanların çocuğunuzun beslenmesini iyileştirmede kullandığı yöntemler neler? Bu yazıda öğrenin.

Yaklaşık iki sene önce, Tyler’ın diyeti çoğunlukla süt, elma püresi, kenarı kesilmiş reçelli sandviçler ve krakerlerden oluşuyordu. Annesi Jocelyn olayı, “Oğlumun pediatristi bana sürekli endişelenmememi çünkü Tyler’ın bu sorun dışında sağlıklı olduğunu ve hatta kilosu ve boyunun normal olduğunu söylüyordu.” diye anlatıyor. “Doktor, büyüyünce seçici yemeyi bırakacağını söylemişti” Ama bu gerçekleşmedi. 7 yaşına geldiğinde Tyler’ın seçiciliği, kurabiye veya makarna bile olsa, yeni bir yemek denediğinde kusar gibi olma noktasına geldi. Doğum günü partileri ve aile buluşmaları çok endişe vericiydi. Annesi, “Arkadaşlarının partisindeki pizzayı ya da şekerleri hiç yemiyordu. Ailecek dondurma yemeğe çıktığımızda, sadece bir bardak üzerine konan şeker parçalarından istiyordu” diyor. Tyler’ın yeme alışkanlığı giderek kötüleşirken, annesi ne yapabileceğini araştırdı ve Baltimore’daki Kennedy Krieger Hastanesi’nde bir program buldu. Programın direktörü Peter A. Girolami, “Sadece sebze yemeyen çocuklardan tutun, hiç katı yiyecek yememiş çocuklara kadar bir sürü sorun ile karşılaşıyoruz”, diyor. Bazılarının otizmi, sindirim problemleri veya besin alerjileri var. Ama diğer çocuklar aynen Tyler gibi altta yatan hiçbir sağlık sorunu bulunmuyor ve bu yeme bozuklukları aile yaşantısını olumsuz etkiliyor.

Yemek denemenin sırları
Annesi, “Tyler yeni bir yiyecek denediği zaman, başka bir odaya geçmek zorunda hissediyordu. Endişelenmeye başlardı ve bu durum, bütün bir akşam yemeği boyunca sürerdi”. Şu an Tyler, köfte, tavuk ve peynirli quesadilla gibi yemeklerin çocuk porsiyonlarını yemekten hoşlanıyor. Annesi, “Artık ona, kraker ve elma püresi yerine, düzgün bir akşam yemeği verebiliyoruz” diyor. Yeni yemekler denemekten çekinen çocuklar için neler yapabilirsiniz?
>Çok küçük başlayın. Evet, belki çocuğunuza koca bir kase dolusu bezelye vermiyorsunuz. Ama Penn State Hershey Tıp Merkezi’ndeki beslenme programının direktörü Keith E. Williams’a göre, çoğu ebeveyn çocuklarına çok büyük porsiyonlar veriyor. Williams, “Genelde üfleyince uçabilecek kadar küçük parçalarla başlıyoruz” diyor. Evdeyken, tek bir bezelye tanesi, noodle veya peynir parçası deneyin. “Bu çok kolay, bir saniyede bitirebilirsin” gibi şeyler söyleyerek onu teşvik edin. Çocuğunuz bunu yediğinde, ona sevdiği bir yemeği verin. Sonraki yemeklerde yeni yemeğin miktarını yavaşça artırın ve takiben verdiğiniz yemeği azaltın.
Dr. Williams’ın stratejisi, bu programa dahil olmadan önce sadece kraker, cips ve elma püresi yiyen 4 yaşındaki Gavin’in işine yaradı. Annesi, “Ona incecik bir dilim elma verip hemen ardından birkaç tane kraker verirdik” diyor. Bu programa başlayalı altı hafta olan Gavin, şimdiden bazılarını çok sevdiği 13 yeni meyve ve sebze denedi. Annesi, “Artık çilek ve yabanmersini istiyor” diyor ve ekliyor, “Artık daha umutluyum”.
>Devam edin. Büyük ihtimalle daha önce duymuşsunuzdur: Bir çocuk bir şeyi beğenmeden önce 10-15 defa denemelidir. Dr. Williams, “Bu, yeme sorunlarıyla uğraşan ebeveynlere korkutucu gelse de, giderek kolaylaşır” açıklamasında bulunuyor. Araştırmalarına göre, yeni yemekler denemeyi başlattıktan sonra ortalama 6 defada çocuklar yemeği kabul ediyor. Doktor, “Yine de çoğu ebeveyn yemek vakitleri tüm aile için kötü geçmesin diye yeni yemek denetmekten kaçınıyor. Öğle veya akşam yemeği yerine atıştırma zamanlarında yeni yemek vermeyi deneyebilirsiniz.”
>Atıştırma ve içecekleri azaltın. Randevudan önce çoğu beslenme kliniği, çocukların son 3 günde ne yediği ve içtiğinin listesini istiyor. Klinikte pediatri hemşiresi olan Nancy Entgelmeier, “Bu listelere baktığımızda, çoğu çocuğun tüm gün abur cubur yediğini ve içecek içtiğini görüyoruz ve bu da yemek vakitlerindeki açlık durumlarını etkiliyor” diyor. Entgelmeier’a göre aileler günde 3 ana öğün ve 1 ila 3 tane atıştırmayı düzenli olarak çocuklarına vermeye başlarsa, gerçekten acıktıkları için yeni yemek denemeye daha açık olurlar. Aynısı içecekler için de geçerli. Hemşire, “Bir keresinde 1,7 lt süt ve 350 ml meyve suyu içen bir çocuk görmüştük. Midesini sıvıyla doldurduğundan, hiçbir şey yemek istemiyordu” diyor.
>Çocuğunuzun maceracı bir arkadaşını davet edin. Beslenme kliniğindeki randevular genelde teke tek yapılsa da Dr. Williams, arkadaş etkisini evde kontrol edebileceğinizi söylüyor ve ekliyor, “Çocuğunuzu, neleri deneyeceği konusunda eşinizle beraber etkiliyor olabilirsiniz ama en büyük değişikliği arkadaşları yapabilir”. Helen Hendy tarafından yapılan bir araştırmaya göre, okul öncesi çocuklar, arkadaşlarının bir mangoyu denediğini görünce denemeye daha yatkın oluyorlar. “Bazen çocuğunuzun denemeye başlaması için tek gereken, bir arkadaşının onun tabağından bir brokoli çalması olabilir” açıklamasında bulunuyor. Elbette, tek seferde bir brokoli sevdalısı olmayacak belki, ama ilk defa denemiş olmanın zorluğunu atlatmış olacak ve bu çok önemli.
>Sakin kalın. Bazı yemek seçici çocuklar, onlara gösterilen ilgiye bayılıyor. Dr. Girolami, “Bir defasında bir açma denemek istediğini söyleyen bir çocuk vardı. Eşini açma almaya gönderdi ve beklerken sürekli oğluyla oynadı. Babası her çeşit açmayla eve döndüğünde, ne kadar deneseler de hiçbirini yemek istemedi”. Dr. Girolami’ye göre buradaki mesaj: Çocuğunuz yeni bir şey denemek istediğinde sakin kalın, ne kadar normal davranırsanız (örneğin, bir parça verin ama yemesini izlemeyin), deneme olasılığı o kadar artar.
>Gelişimi kaydedin. Bazı beslenme kliniklerinde, orada çalışanlar, ailelerin döndükleri zaman çocuklarına gösterip, yeni bir şey denediklerini hatırlatabilmeleri için çocukların başarılarını fotoğraflıyor. Orada çalışan bir konuşma ve dil patolojisi uzmanı aileleri, ‘Klinikte havuç denediğin ve beğendiğin güne bak. Bugün atıştırmak için havuç ve sos yiyeceğiz’ gibi şeyler demeye teşvik ediyoruz.

Duyusal sorunları olan çocuklar için stratejiler
Eğer çocuğunuz yeni yemekler denemede problem çekmiyor ama birkaç defadan sonra bile hala sevmiyorsa, yemeklerin tadı veya dokusunu daha yoğun bir şekilde deneyimliyor olabilir. Aşağıdaki yöntemler, yemek seçen her çocuğun faydalanabileceği maddeler olsa da, özellikle duyusal sorunları olan çocuklarda işe yaramaktadır.
>Yavaş ve adım adım ilerleyin. 5 yaşındaki çocuğunuz için yemekleri püre haline getirmeyi saçma bulabilirsiniz. Ama beslenme kliniklerde gerçekten de bazen bu yapılıyor. Yemeğin kıvamını pürüzsüzleştirerek, çocuğun yeni bir tat denemesini kolaylaştırıyor. Tedavi devam ederken birkaç ay sonra yemeğin asıl halini yiyene kadar pürenin kıvamı artırılıyor. Uzmanlar renk ayrımı yapan çocuklarda da aynı yöntemi kullanıyor, tatlı patates püresi ile normal patates püresini karıştırılıyor. En başta çocukalar ayırt edemesin diye yüzde 95 beyaz kullanıyorlar. Ama haftalar geçtikçe renk değişmeye başlıyor. Yemek turuncu görünmeye başladığında genelde önemsemiyorlar çünkü ilerleme kademeler halinde yapılıyor. Eğer çocuğunuz patates sevmiyorsa bunu, sade yoğurt (meyve sosu veya reçel karıştırarak) veya pankek (hamura meyve veya sebze püresi ekleyerek) gibi farklı besinler ile evde deneyebilirsiniz.
>Tat üzerine yoğunlaşın. Her yemek seçen çocuk, sade yemekler istemiyor. Bir diyetisyen olan Nicole Lidyard’a göre, bazı çocuklar tat ve sertlik arıyor. Lidyard, “Bir seferinde, bir anne bana, oğlunun bir tavuk kanadı yaladığını ve çok sevdiğini söylemişti”, diyor. Eğer çocuğunuz tatlı tercih ediyorsa, havuçları bal ile kaplayabilir ya da baharatlı seviyorsa, tavuğa biberli sos dökebilirsiniz.
>Başarıya odaklanın. Bazı klinikler, çocukların beğendiği bir yemeğin benzerini denetmek için yemek zinciri dedikleri bir stratejiyi, azalan veya kademeli maruz bırakma gibi stratejileri kullanıyor. Örneğin, eğer çocuğunuz tavuk nugetlarına bayılıyorsa, başka bir çeşit tavuk denettirmektense karides denetmek daha zor olacaktır. Entgelmeier, “Tavuk nugetlerinden, aynı marka ama başka tatta nugetlara ya da farklı bir markaya veya tavuk parçalarından ızgara tavukgöğsüne geçiş yapabilirsiniz. Sonra, tavuklu makarnayı veya pilavı deneyebilirsiniz. Eğer çocuğunuz pizzayı seviyorsa, pizzadan domates soslu ve peynirli makarnaya ve oradan, kızartılmış peynirli domates çorbasına, sonra peynirli ve salsalı quesadillaya geçiş yapabilirsiniz. Aynı zamanda, yemekleri şekline, dokusuna veya rengine (sade pankekten reçelli waffle’a) göre de seçebilirsiniz. Bir yemekten veya dokudan diğerine geçerken acele etmeyin. Süreklilikten emin olmak için en az bir veya iki hafta bekleyin. Bundan birkaç ay sonra, daha sağlıklı yemek yiyen bir çocuğunuz olacak.